Een unieke gevel in glad bekist beton
De ruwbouw van het boekentorencomplex werd uitgevoerd vlak voor de tweede wereldoorlog. Henry Van de Velde had resoluut gekozen voor strakke lijnvoering en de toepassing van vooruitstrevende vernieuwende bouwmethodes. Beide kwamen samen in de toepassing van glad bekist beton als gevelafwerking. Beton was nog een relatief nieuw materiaal en werd tot dan quasi uitsluitend gebruikt als constructief materiaal, de bekisting was met ruwe planken. Zowel de laagbouw als de toren werden door Van de Velde voorzien van een gladde betonhuid, een unieke toepassing. Qua constructiewijze werd de toren opgetrokken met een klimbekisting, ook al enig voor zijn tijd.
Nieuwe materialen, nieuwe problemen. In de jaren ’30 was er nog geen kennis van betonrot door veroudering. In de jaren ’50 bleek dit problematisch voor de betonnen huid. Om de degradatie tegen te gaan werd het hele gebouwencomplex van een beige epoxylaag voorzien. Deze heeft de toren voor erger behoed tot de restauratie opstartte in 2015.
Hydro-afbraak en zelfverdichtend beton
Bij de restauratie wou het team teruggaan naar het in situ gestorte beton. Dit was de enige mogelijkheid om de toren authentiek te restaureren. Om dit te kunnen uitvoeren moesten ook nu nieuwe, vooruitstrevende bouwtechnieken worden toegepast. Van de gevel werd een dun laagje beton afgebroken door het bespuiten met water onder zeer hoge druk, een techniek die tot dan voornamelijk horizontaal en in de wegenbouw werd toegepast. Bovendien moest dit alles zeer secuur gebeuren gezien de beperkte dikte van de betonnen schil. Na de hydro-afbraak werd een nieuwe dunne laag zelfverdichtend beton aangestort. Dit is beton dat uiterst vloeibaar is en in beperkte dikte kan worden toegepast.
Stalen schrijnwerk van stoeltjesprofielen
Ook het schrijnwerk werd in zijn originele glorie hersteld. Het oorspronkelijk stalen schrijnwerk was nagenoeg overal reeds vervangen door aluminium schrijnwerk met veel bredere profielen waardoor de originele lichtheid van de ramen en de lijnvoering van het gebouw op veel plaatsen kapot gemaakt was. Op basis van originele plannen, onderzoek van originele en nieuwe stalen profielen en verschillende soorten historische getrokken beglazing werd elk raam opnieuw uitgetekend zoals het oorspronkelijk bedacht werd. De rankheid van het stalen schrijnwerk was essentieel in het herstel van de oorspronkelijke lijnvoering van Van de Velde.
i.s.m.
Robbrecht en Daem architecten, Gent
SumProject, Brussel
Barbara Van Der Wee architecten, Brussel
